Çocuklar ve gençler arasında okul ve sokaklarda yaşanan şiddet olayları sosyal medyaya da taşındı. İnternet kızdırma, korkutma ve alay etme mekanı haline geldi. Bu konu “Metamorfosiz” vakfı tarafından hazırlanan, “İnternet üzerinde kolay bir şekilde gizlilik” projesi kapsamında, dört dakikalık “Haydut” ismindeki animasyon filminde gündeme geldi. Gençlere adanan film altı dile tercüme edilmiş: Makedonca, Arnavutça, İngilizçe, Arnavutça, Türkçe, Romanca ve Fransız dilinde. Gençler arasında ivme kazanan bir olgu olarak önümüze çıkan internet şiddeti ve “Haydut” filmi fikri ile ilgili “Metamorfosiz” proje koordinatörü İrina Şumadieva ile konuştuk.
“Haydut” filminde gösterilen hikaye gerçek hayatta ne kadar sıkça rastlanmaktadır? Batı Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nin ülkeleri ile bölge ülkeleri arasında bir karşılaştırma yapmak mümkün mü?
Hikaye aslında öğrencilerle internette güvenlik ve diğer konularda toplantılar yaptığımızda kendilerinden duymuş olduğumuz gerçek olaylara dayanmaktadır. Bu tamamen bir senaryo, ancak gerçekte muhtemelen daha kötü görünebilirdi. Gerçekçi ve öğretici olmak için sözkonusu hikayenin mutlu bir sonu var, aslında bu hikayede önerilen senaryo bir mağdurun nasıl davranması gerektiğini göstermektedir. Gerçekte, ne yazık ki, sadece yüzde 20-30 oranında internet şiddetine mağdur olduklarını söylüyorlar. 1
Birçoğunuz okulda çekilen Star Wars’taki golf sopasını bir kılış gibi sallayan çocuğu hatırlayacaksınız. Arkadaşları videoyu keşfedip internette yükledikten sonra görüntüler hızla yayıldı. 2003 ile 2006 yılları arasında görüntüyü 900 milyon kişi izledi. Bunu daha Youtube’nin hala olmadığı dönemden, 2005 yılından bahsediyoruz. Görüntüler hakkında birçok değerlendirme, yorum ve remixler türetildi, ancak gençlik şunu unutuyor ki, herhangi birisi ile alay ederek hayatını ilginç yaparken başkasının hayatını karartıyor. O dönemde Gayslin Raza isimli çocuk eğitimini bir psikiyatrik kurumunda tamamlamak zorunda kaldı. Orjineli „The Star Wars Kid“ olarak bilinen olgu aynı zamanda kitlevi bir şekilde en çok izlenen video oldu. Ayrıca yeni çağda gizliliğin en çok ihlal edildiğ ilk olay olarak bilinmektedir.
İnternet şiddetinin artmasının en temel nedeni sosyal ağların hızlı yükselişi ve gençlerin kitlesel “bağımlılığı” olabilir mi?
Tabi ki büyük etkisi var. Örneğin eğer bir çocuk Facebook üzerinden alay edildiği veya hakarete maruz kaldığı zaman, sözkonusu yorumlar nadir okunursa sorun daha küçük olabilir ancak paylaşılan içerik hızla genişlemesi dudumunda, ayrıca sosyal ağların sahip oldukları güc ve kullanıcıların büyük sayısı göz önünde bulundurduğumuzda olay çok daha ciddi bir hale gelebilir. Ancak burada şunu da belirtmeliyiz, birçok çocuk oldukça erken ve izin almadan ( yaş sınırının altında) ebeveyinleri ve öğretmenleri tarafından denetlenmeden sosyal ağları kullanmaya başlıyorlar. Ayrıca ilkokulun daha yüksek sınıf öğrencilerinin yüzde 90’nın (Metamorfozis’in mini araştırması) sahip oldukları cep telefonları yangına körükle gitmektedir. İnternet şiddeti paralel ve yoğun olarak cep telefonları aracılığı ile de yapılmaktadır.
İnternet şiddetine erkekler mi kızlar mı daha çok mağdur oluyor? Bu fenomenin en yaygın olduğu belirli bir yaş grubu var mı?
Kız ve erkekler eşit olarak mağdur olabilirler, ancak bazı istatistiklere göre kadınlar bu gibi durumları daha fazla rapor ediyorlar. Bu olgu en çok 12-17 yaş çocuklar arasında meydana geliyor, ancak bu sınırların dışında da gerçekleşebilir.1
Kendini korumak için internet şiddeti mağdurları neler yapmalıdırlar?
Birinci ve en önemlisi sessiz kalmamalıdırlar. Ebeveyinleri bilgilendirerek bir sınıf arkadaşı veya daha fazla öğrenci içeren bir dava varsa beraber okulun sorumlu kişileri ile görüşülmesi gerekiyor. İnternet üzerinden gizlilik ihlali durumu varsa, birlikte Kişisel Verilerin Korunması Genel Müdürlüğüne başvurabilirsiniz, daha ciddi vakalarda ise polise başvurmanız gerekiyor. Bu durumlarda en önemli şey internet şiddetine cevap vermemek, uygunsuz davranışları ise rapor etmek, ayrıca şiddet içeren delillerin korunması gerekiyor. (e-posta, yorumlar, kısa mesajlar, video görüntileri, fotomontajlar v.s.).