Прашајте кој било градоначалник во регионов за неговите/нејзините стратегии за локален развој и секој од нив особено ќе го истакнат значењето на туризмот. Скоро сите општини во регионот, урбани и рурални, го имаат туризмот при врвот на својата листа на важни стратешки цели. Нивните локални стратегиски документи и акциони планови редовно ги потенцираат локалните природни и културни ресурси и даваат идеи за тоа како тие да се искористат во промовирањето на оваа атрактивна индустриска гранка. 
За жал, не сите тие имаат еднаков потенцијал за развивање на туризмот. Природните и културни богатства се од голема важност, но не се еднакво застапени во сите општини и подрачја. Исто така, често се случува постојниот природен и културен капитал да биде неправилно употребуван.
Желбата за занимавање со туризам треба да се избалансира во однос на тоа со кои и какви конкуренти се натпреварувате. Во оваа насока, важно е да се процени колку од расположивите ресурси можат да се насочат кон остварување на стратегиската цел, инаку, сè може да се претвори во залудно трошење на време и пари.
Но, и во случај општината да нема потенцијал за масовен туризам може да се натпреварува со одредена специфична карактеристика. Приказната понекогаш е поважна од површните естетски квалитети. Постојат примери кога голем број туристи посетуваат сиромашни места со мал културен потенцијал поради тоа што биле портретирани како егзотични места во некој игран или документарен филм. Понекогаш ваквата ситуација е навистина цинична, но секој прагматичар би ви кажал дека лош публицитет не постои.
Некои од причините поради кои луѓето мислат дека би можеле да живеат од туризам се:
1.Тоа изгледа лесно
2.Патриотизмот – луѓето ја сакаат својата земја па претпоставуваат дека и на другите би им се допаднала
Распространето е мислењето дека е доволно да се има убаво езеро или фини рустикални улици. Тоа секако е добра основа, но потребно е да се ефектуира преку понуда на одредени софистицирани услуги. Таквите услуги се многу поедноставни од, да речеме, софтверско програмирање, но во денешно време тие подразбираат способност да се користи некаков софтвер, нешто кое сè уште претставува проблем за многу туристички центри во регионот. Некои хотели, на пример, не прифаќаат плаќање со кредитна картичка за да се потврди резервацијата па ги условуваат гостите да дојдат порано на наведениот ден ако сакаат да си ја задржат резервацијата во врвот на летната сезона.
Размислувајќи како да ја унапредат туристичката понуда многу општини се понесени од идеи кои се премногу амбициозни. Понекогаш таквите скапи и ексцентрични проекти ги засенуваат поедноставните работи кои ни се потребни, како што се основната инфраструктура и услуги, или основната контрола на квалитет. Зошто би посетиле некој град кој реконструира историско востание и ги облекува жителите во облеки кои се носеле пред повеќе од еден век, ако не сте сигурни дека ќе имате сапун или крпа во вашата соба? Ова можеби звучи безначајно, но таквите работи се суштински за унапредување на туризмот.
Затоа, пред да започнат да размислуваат за големи, комплицирани или ексклузивни проекти, локалните власти треба да се фокусираат на основните работи. Тие не бараат премногу ресурси, а создаваат големи предности. Еве неколку од нив:
Прво. Поставете знаци на улиците и патиштата. Градоначалниците постојано ја истакнуваат важноста на туризмот но факт е дека посетителите не можат да се снајдат низ малите градови на Балканот. Како да дојдат туристите кога не можат да го најдат патот? Можеби ќе успеат да влезат и да го најдат центарот на градот, но ќе имаат проблеми да го најдат излезот бидејќи никаде нема обележани улици и знаци. Често се случува да се постават знаци на одредени места но, не и на критичните раскрсници, а тоа е исто како воопшто да нема знаци. Туристите се принудени да талкаат низ градот и да се вртат во круг. Секако дека можат да прашаат за правец, но единствено ако го познаваат јазикот на домаќините. Може да бидат опремени со GPS во денешно време, но тоа не е доволно добар изговор. Дури и најмалите општини можат да си дозволат ваков проект, затоа поставете знаци на улиците и патиштата. Не еден или два туку што е можно повеќе. Туристите се чувствуваат добро кога знаат каде се наоѓаат.
Второ. Потрудете се да го држите отпадот под контрола. Да, полесно е да се каже отколку да се направи, но, од друга страна доволен е еден брз поглед да се примети дека недостига таква грижа. Превработувањето во јавните комунални претпријатија е популарна пракса во регионот, но како е возможно да имате двојно зголемување на вработените во последните 7-8 години а проблемот со отпадот во меѓувреме се влошил? Потребен е фокусиран и постојан (а не повремен и еднократен) напор. Немате корист од организирање на фин летен фестивал помеѓу купишта отпадоци.
Трето. Поправете ги тротоарите. Поставувањето нови тротоари е скапа работа. Тоа не е потребно да се прави сè додека можат да се одржуваат постоечките. Туристите не сакаат дупки, испакнатини, искршени и извадени павер елементи. Поправките не чинат многу но значат многу. Никој не сака да се сопнува и постојано да внимава на секој чекор. Поентата е, не да се отвора тендер и да се смени сè, туку постојано да се одржува она што е веќе поставено.
Четврто. Направете едноставни летоци. Не изработувајте ексклузивни скапи каталози. Направете едноставна мапа, обележете ги главните туристички атракции и користете едноставен, разбирлив вокабулар. Погрижете се летоците да бидат насекаде достапни и на дофат. Бесцелно е да ги чувате во некоја општинска канцеларија или туристички инфо-центар кој не работи кога службеникот не е таму.
Петто. Помогнете во забавните содржини кои сепак најмногу припаѓаат во приватниот сектор. Туристите мора да имаат разонода. Постојат многу примери на услуги кои започнале од нула (планинарење, јавање магариња, возење низ кал, прошетки итн.), сепак тие треба да бидат добро организирани и промовирани. Треба да им помогнете, но да не ги преземате овие проекти ниту пак да трошите ресурси на нив.
Шесто. За крај, држете се до основните правила, особено ако не располагате со неограничен буџет. Постојат току многу основни работи што треба да се направат, така да не се занесувајте со скапи проекти како на пример – голф игралишта. Прво погрижете се за приоритетните работи.
Ристо Карајков
Др. Ристо Карајков е основач и директор на компанијата DeSo. Тој многупати има пишувано за политичките и економски случувања на Балканот, за развојот на граѓанското општество за академска и неакадемска читателска публика. Неговите написи се публикувани (меѓу другите) и во International Herald Tribune, New York Times, European Voice, World Politics Review, Osservatorio Balcani and Caucaso, Devex, New Business Europe, and Transitions Online. risto.karajkov@deso.mk
Коментари
Loading ...
