“Βόζντρα. Σα ίμα; (Χαιρετίσματα. Όλα καλά;)”- έτσι χαιρετούν οι “λαϊκοί” στο Σαράγεβο της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Και μένα με υποδέχτηκαν μ΄αυτό το χαιρετισμό και ας μην είμαι μέρος των “λαϊκών” και ας βρίσκομαι για πρώτη φορά στο Σαράγεβο. Ο οικοδεσπότης μου, στα σίγουρα είναι “λαϊκός” και αυτό αρχίζοντας από το “μικρό λαϊκό” όπως αποκαλούν οι κάτοικοι της πόλης τους μικρότερους συμπολίτες τους. Ο Νίχαντ, ο καλός μου φίλος και οικοδεσπότης αυτής της ασυνήθιστης μερικών ημερών παραμονής μου στο Σαράγεβο, είναι νεαρός κάτοικος του Σαράγεβο, ο οποίος αγαπάει πολύ την πόλη του ή όπως λέει και ο ίδιος, η πόλη είναι ο καλύτερός του φίλος. Καλύτερο ξεναγό για το Σαράγεβο δε θα μπορούσα να βρω. Τον ευχαριστώ γι΄αυτό.
Είδα και αισθάνθηκα μέχρι και τη ζωή του ,,μαχαλά,, στη γειτονιά πάνω από την κεντρική παλιά οδό, την Μπαστσαρσία, τη ζωή στην Τσαρσία, το σύγχρονο Σαράγεβο, το οθωμανικό Σαράγεβο, το αυστροουγγρικό Σαράγεβο, αλλά και τις συνέπειες του Σαράγεβο „υπό πολιορκία“… Ένα γεγονός με βεβαιότητα ενώνει όλα αυτά που αραδιάστηκαν παραπάνω και αυτό είναι το πνεύμα των ανθρώπων που ζουν εδώ. Κατάφεραν να διατηρήσουν την ομορφιά, τον σεβασμό και τα χαμόγελα…. Παρ΄όλα όσα συνέβησαν’.
Στο Σαράγεβο έφτασα νωρίς το πρωί και αμέσως είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ τη Μπαστσαρσία, η οποία ακόμη κοιμόταν μέσα σ΄αυτά τα ,,άγρια,, ξημερώματα. Τα άδεια σοκάκια δίπλα στην τσαρσία καθαρίζονταν και ανέμεναν τους σύντεχνους, το λαό, τους τουρίστες, να περπατήσουν πάνω τους. Η τσαρσία διαμορφώθηκε το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα και στην αρχή οικοδομήθηκε μόνο το γνωστό τμήμα της τσαρσίας, το οποίο σήμερα αποτελεί το σήμα κατατεθέν αυτής και το οποίο τότε λεγόταν Μπαστσαρσία, σε μετάφραση κύρια οδός. Αργότερα, όλη η τσαρσία έλαβε αυτό το όνομα. Παλαιότερα, κάθε τέχνη είχε και το δικό της δρομάκι, ενώ σήμερα έχουν παραμείνει μόνο οι πλέον επίμονοι τεχνίτες, οι οποίοι συνήθως δημιουργούν αναμνηστικά αντικείμενα. Κάποια από τα μαγαζιά σήμερα είναι γνωστές καφετέριες, τεϊοπωλεία, ψησταριές κεμπαπιών, εστιατόρια….
Στο παρελθόν είχε περίπου 12 000 εμπορικά και τεχνικά μαγαζιά με περισσότερες από 80 διαφορετικές τέχνες. Σεισμοί και πυρκαγιές καταδίκασαν εν μέρει την τσαρσία και όσα από τα μαγαζιά άντεξαν ως σήμερα, μαρτυρούν την πλούσια ζωή του παρελθόντος που διεξαγόταν στη βόρεια όχθη του ποταμού Μίλιατσκα. Οι στοές, τα τζαμιά, τα χάνια, μαρτυρούν επίσης τα ονόματα αυτών που οικοδόμησαν την τσαρσία, όπως αυτό του Γκάζι Χούσρεβ Μπέη, ο οποίος είναι θαμμένος στο Τζαμί που ο ίδιος έχτισε. Οι κάτοικοι του Σαράγεβο είναι ικανοί, πνευματώδεις άνθρωποι, με μεγάλη αίσθηση του χιούμορ. Το πνεύμα τους θα το αναγνωρίζετε και στην τσαρσία και στα αναμνηστικά που προσφέρουν, στο πρόσωπο του Βούτσκο (λύκου) – μασκότ των Ολυμπιακών Αγώνων του Σαράγεβο το 1984, στα αναμνηστικά από σφαίρες, στα αναμνηστικά από χειροβομβίδες και άλλες χειροποίητες δημιουργίες… Μια από τις πλέον αυθεντικές δημιουργίες τέτοιων σουβενίρ, είναι και οι κάψουλες βομβών, στις οποίες τα επιδέξια χέρια των τεχνιτών απεικονίζουν τα σημάδια της τσαρσίας, του Σαράγεβο και με το παντοτινό χαρούμενο πνεύμα τους, προσπαθούν να απαλύνουν τον πόνο, όπως και την εικόνα του Σαράγεβο κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Ωραίο είναι το αίσθημα όταν την ίδια στιγμή θα ακούσετε τους κώδωνες του καθολικού καθεδρικού ναού, τις καμπάνες της ορθόδοξης εκκλησίας και τους ήχους του χότζα που ψάλλει σε κάποιον από τους μιναρέδες των τζαμιών της τσαρσίας. Αυτός είναι ο ήχος του Σαράγεβο. Του πραγματικού Σαράγεβο.
Οι κάτοικοι του Σαράγεβο αγαπούν πολύ τον πρωινό καφέ και αυτό το έθιμο ξυπνά αμέσως την τσαρσία. Μόλις μερικές ώρες από την άφιξή μου στην σχεδόν νεκρή τσαρσία, λίγο νωρίτερα το ίδιο πρωινό, ήδη σφίζει από άνθρωπους. Οι ξένοι συχνά δίνουν ραντεβού στο σέμπιλ, την παλιά βρύση, μια από τις πολλές που κάποτε υπήρχαν στο Σαράγεβο. Σήμερα υπάρχει μόνο αυτή, η οποία χτίστηκε το 1891 και κάποτε είχε σεμπίλτζια, άτομο που με κατσαρολάκι νερού, ξεδιψούσε τους περαστικούς.
Η πολιτιστική κληρονομιά του Σαράγεβο μπορεί να χωριστεί σε περισσότερες περιόδους, αρχίζοντας από την προϊστορία, μέσω της ρωμαϊκής περιόδου, το μεσαίωνα, την οθωμανική περίοδο και την αυστρο-ουγγρική περίοδο. Σε καλύτερη κατάσταση βρίσκονται τα απομεινάρια της οθωμανικής και αυστρο-ουγγρικής περιόδου. Ένα από τα αξιοθέατα του Σαράγεβο, της αυστρο-ουγγρικής περιόδου, είναι η “Γκράτσκατα βιέτσνιτσα” ή η δημοτική οικία, αν και στο παρελθόν είχε περισσότερες διαφορετικές λειτουργίες.
Βρίσκεται πολύ κοντά στη Μπαστσαρσία και είναι οικοδομημένη σε ψευδο-μαυριτανικό στυλ, παρόμοια με το τζαμί του Κεμάλ του Δεύτερου στο Κάιρο της Αιγύπτου. Άρχισε να χρησιμοποιείται το 1896. Στις αρχές λειτουργούσε ως έδρα των δημοτικών αρχών του Σαράγεβο, έπειτα ήταν το κτίριο του Επαρχιακού Δικαστηρίου του Σαράγεβο, στην συνέχεια δημοτική, εθνική και πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη, η οποία το 1992, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της πόλης, κάηκε μαζί με το 80% των βιβλίων και ντοκουμέντων της ιστορίας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Σήμερα είναι ανακαινισμένη και αν και πρόσφατα έγιναν τα εγκαίνια, δεν έχει ακόμη ανοίξει για τους επισκέπτες. Σύμφωνα με τα σημερινά σχέδια, εκεί θα εγκατασταθούν οι δημοτικές αρχές του Σαράγεβο, η Πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη και επίσης θα χρησιμοποιείται ως χώρος για διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Συνδεδεμένο με το κτίριο αυτό είναι και το παρακάτω ενδιαφέρον γεγονός. Όταν έπρεπε να ξεκινήσει η οικοδόμησή του, ήταν αναγκαίο να γκρεμιστούν δύο χάνια και ένα ιδιόκτητο σπίτι. Τα χάνια γκρεμίστηκαν αμέσως, αλλά ο ιδιοκτήτης του σπιτιού δεν επέτρεπε το γκρέμισμα της οικίας του και όταν αναγκάστηκε να συμφωνήσει, ζήτησε ένα σακούλι χρυσά νομίσματα και τούβλο τούβλο, να μεταφερθεί όλο το σπίτι και να ξαναχτιστεί στην απέναντι όχθη του ποταμού Μίλιατσκα, αντίκρυ από τη δημοτική οικία. Έτσι και έγινε. Σήμερα το σπίτι αυτό είναι γνωστό ως “Ίνατ κούκια (το σπίτι του πείσματος)” και λειτουργεί ως παραδοσιακό εστιατόριο.
Ο ποταμός Μίλιατσκα αποτελεί το ζωτικό σημείο της πόλης. Χωρίζει την πόλη σε τμήμα ήλιου και τμήμα σκιας. Αστειευόμενοι οι κάτοικοι της πόλης, λένε ότι αυτοί που ζουν στο τμήμα σκιας, καθαρίζουν χιόνι και το Μάη.
Τις δύο όχθες του ποταμού Μίλιατσκα ενώνουν περισσότερες γέφυρες, ενώ πρόσφατα εγκαινιάστηκε ακόμη μία γέφυρα, η οποία σε πρώτη ματιά δεν ταιριάζει με το γύρω περιβάλλον, αλλά όταν γνωρίσετε λιγάκι τους κατοίκους της πόλης, θα καταλάβετε ότι η γέφυρα τους ταιριάζει απόλυτα. Το όνομα της νέας αυτής γέφυρας είναι: “Ποζούρι πολάκο (βιάσου σιγά σιγά)” και βρίσκεται δίπλα στην Ακαδημία Καλών Τεχνών.
Εγώ και το Σαράγεβο. Έρωτας με την πρώτη ματιά. Έχουμε ήδη δώσει νέο ραντεβού σε χειμερινό σκηνικό….Αναγνωρίσιμο..Του Σαράγεβο…
Υ.Γ. Επίτηδες θα σας χρωστάω τις ιστορίες για τα γνωστά κεμπάπια του Σαράγεβο, το μπούρεκ (είδος πίτας), τη νυχτερινή ζωή… Αλλά αυτά θα αποτελέσουν αφορμή για νέο ρεπορτάζ…Σύντομα…
Jordan Dukov
Loading ...
