ΡΑΜΑΖΑΝ ΜΠΑΪΡΑΜ ΣΤΟ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΟ ΤΖΑΜΙ ΤΩΝ ΣΚΟΠΙΩΝ

Πώς θα φαινόταν η προσευχή για το Ράμαζαν Μπάιραμ σε κάποιον που κατάγεται από χριστιανική οικογένεια? Ίσως κάτι παρόμοιο με το Πάσχα, αλλά χωρίς τις γυναίκες, για τις οποίες γνωρίζουμε ότι, σύμφωνα με τους θρησκευτικούς κανόνες του Μωαμεθανισμού, δεν προσεύχονται στα τέμενη.

Δεν έχω κάποια λογική δικαιολογία για το γεγονός ότι επισκέφτηκα μόλις για πρώτη φορά αυτό το κτίριο μετά από τριάντα χρόνια ζωής στην πόλη του, από τα οποία τα δέκα ήταν χρόνια σπουδών και εργασίας, πολύ κοντά στο χώρο του.

Ίσως επειδή δεχόμουν κάποιο είδος επίδρασης από τη διαφορετική μου θρησκευτική καταγωγή και το τζαμί το έβλεπα ως „κάτι που ανήκει σε άλλους και εγώ δεν έχω τί να ζητήσω εκεί“. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, τέτοιου είδους συμπεριφορές επέζησαν ως και σήμερα, τον 21^ο αιώνα. Δεν έχω όμως επισκεφτεί ούτε κάποιους ιστορικούς χριστιανικούς ναούς ή και άλλα γνωστά κτίσματα στην πόλη των Σκοπίων, ενώ από την άλλη πλευρά, τα παλιά τζαμιά πάντα βρίσκονταν στη λίστα των επισκέψεων που έπρεπε να κάνω σε κάθε πόλη των Βαλκανίων που βρισκόμουν κατά καιρούς. Όλα λειτουργούν δηλαδή σύμφωνα με το αίσθημα ότι η πόλη σας θα βρίσκεται εδώ και αύριο και ότι δεν είναι αναγκαίο να βιαστείτε για να επισκεφτείτε τα μνημεία της.

Έφτασε όμως και η μέρα αυτή, που ξύπνησα πριν την αυγή και στη γιορτή του Ράμαζαν Μπάιραμ κατευθύνθηκα στο Τζαμί του Σουλτάνου Μουράτ, το οποίο οικοδομήθηκε το έτος 1435 και είναι το παλαιότερο της πόλης των Σκοπίων και σύμφωνα με κάποιες πηγές, ίσως και το παλαιότερο των Βαλκανίων (σε σύγκριση μόνο με τα τζαμιά που βρίσκονται ακόμη σε λειτουργία). Με το πρώτο φως της ημέρας, οι πιστοί άρχισαν να συγκεντρώνονται. Ήταν πολύ παράξενη η όλη ατμόσφαιρα που επικρατούσε, μεγάλη ηρεμία και ησυχία, παρόλο το μεγάλο αριθμό πιστών που είχαν συγκεντρωθεί. Έχουμε όλοι μας συνηθίσει να βλέπουμε τις μουσουλμανικές γειτονιές στα κεντρικά τμήματα της πόλης ως πολύ θορυβώδεις και ζωντανές, με έμπορους και αγοραστές σε όλα τα σημεία, αλλά αυτό ήταν κάτι το εντελώς διαφορετικό. Στις πέντε η ώρα το πρωί δεν είχε πάρα πολλούς άνθρωπους και είχε γεμίσει μόνο το ένα τρίτο του τζαμιού. Το τζαμί είναι όμως τεράστιο, ακόμη και για σημερινές συνθήκες, αποτελεί ακόμη και σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα κτίσματα της χώρας, κάτι επίσης εντυπωσιακό, γνωρίζοντας ότι το συναγωνίζονται κτίρια χτισμένα με σύγχρονα υλικά και τεχνολογία. Παρόλα αυτά, όταν ο ήλιος ανέτειλε πίσω από το λόφο του Γκάζι Μπάμπα και φώτισε το ανατολικό τείχος του τζαμιού για 211.000η φορά ή ίσως και περισσότερες, το τζαμί γέμισε ασφυκτικά, πολλοί πιστοί κατάφεραν να φτάσουν μόνο μέχρι την αυλή του και εκεί προσευχήθηκαν.

Πώς θα φαινόταν η προσευχή για το Ράμαζαν Μπάιραμ σε κάποιον που κατάγεται από χριστιανική οικογένεια? Ίσως κάτι παρόμοιο με το Πάσχα, αλλά χωρίς τις γυναίκες, για τις οποίες γνωρίζουμε ότι, σύμφωνα με τους θρησκευτικούς κανόνες του Μωαμεθανισμού, δεν προσεύχονται στα τέμενη. Γίνεται προσευχή, ακολουθεί κήρυγμα και έπειτα πάλι προσευχή… Αντί για παπάς υπάρχει χότζας, αντί για σταυρός, ημισέληνος και αντί οι πιστοί να κάνουν τον σταυρό τους, προσκυνάνε. Αυτές είναι οι διαφορές.

Τα κηρύγματα που κάνει ο χότζας είναι παρόμοια με εκείνα του παπά στην εκκλησία, ότι ο καθένας πρέπει να είναι καλός πιστός και καλός άνθρωπος πάνω απ΄όλα, οι άνθρωποι να ευχαριστούν το Θεό για ότι έχουν, να φροντίζουν τις οικογένειές τους κτλ. Ο χότζας Τζάμπιρ όμως, του τζαμιού του Σουλτάνου Μουράτ, είχε να πει κάτι και για τον σύγχρονο τρόπο ζωής.

– Ο διάβολος βγαίνει από τους ηλεκτρονικούς σας υπολογιστές, πρέπει να προσέχετε. Οι υπολογιστές είναι καλό πράγμα όταν χρησιμοποιούνται για κάτι χρήσιμο, όχι για κάτι αμαρτωλό, όπως το να βλέπεις γύμνια. Οι γονείς πρέπει να προσέχουν πολύ τί κάνουν τα παιδιά τους όταν βρίσκονται μπροστά στις οθόνες των υπολογιστών – κήρυξε ο χότζας.

Τα στοιχεία για το τζαμί του Σουλτάνου Μουράτ είναι τα εξής: χτίστηκε πριν από 582 χρόνια ως μνημείο του σουλτάνου Μουράτ του Δεύτερου, σε τοποθεσία όπου προηγουμένως υπήρχε μοναστήρι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο. Πρόκειται για ένα απλό τετραγωνικό κτίσμα, όχι πολύ πλούσιο σε διακόσμηση, η οποία όμως διακόσμηση καταφέρνει αμέσως να σου αιχμαλωτίσει το βλέμμα. Αποτελεί το μοναδικό τζαμί της πόλης των Σκοπίων του οποίου ο ιδιοκτήτης ήταν σουλτάνος, ενώ όλα τα υπόλοιπα ανήκαν σε πασάδες, αγάδες και μπέηδες. Καταστράφηκε μερικώς και ανακαινίστηκε περισσότερες φορές, όπως κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς του Πικολομίνι το 1689, στον σεισμό του 1963 και σε άλλες εποχές και έτσι σήμερα θεωρείται ότι η τωρινή του εμφάνιση διαφέρει κατά πολύ από την πρωταρχική.

Παρόλα αυτά όμως, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα, από αρχιτεκτονικής άποψης, κτίρια της πόλης. Χτισμένο στην κορυφή του λόφου Βιργκίνοβ, κυριαρχεί σε όλον το γύρω χώρο, δύσκολα όμως κάποιος φτάνει εκεί, λόγω των πολλών και στενών σοκακιών που πρέπει να διαβεί. Οι κάτοικοι της γύρω περιοχής όμως είναι πάντοτε ευγενικοί να σας δείξουν το δρόμο.

Το τζαμί του Σουλτάνου Μουράτ αποτελεί αγαπημένο μέρος για πολλούς, μεταξύ των οποίων και ενός παλιού κάτοικου της πόλης, του Ρέμζι Σάμπαν.

– Προσπαθούμε, ως πολίτες και ως πιστοί, να διατηρούμε το τζαμί όσο μπορούμε καλύτερα, αλλά δεν έχουμε αρκετή βοήθεια από τα κρατικά όργανα – ξεκίνησε ο Ρέμζι την ιστορία του για το τζαμί.

Έπειτα έδειξε προς την οροφή, η οποία καλύπτεται από κεραμίδια.

– Εκείνη την εποχή δε φτιάχνονταν τέτοιες σκεπές, είναι γνωστό ότι τα τζαμιά καλύπτονταν από θόλους. Όλα τα παλιά τζαμιά που βλέπετε τριγύρω να είναι καλυμένα με κεραμίδια, είχαν βομβαρδιστεί κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι ντοπή αυτό, είναι πολύ λυπηρό! Ευτυχώς κατάφεραν να διατηρηθούν οι θόλοι των τζαμιών Μούσταφα Πασά και Ίσα Μπέη. Θα τοποθετήσουμε όμως και πάλι θόλους, θα συγκεντρώσουμε δύο-τρία εκατομμύρια ευρώ και θα τους φτιάξουμε. Ήδη οργανωνόμαστε πάνω στο ζήτημα αυτό – πρόσθεσε ο Ρέμζι.

Χαιρετηθήκαμε με το Ρέμζι, ο οποίος βιαζόταν για να φάει πρωινό και μετά από ολόκληρο μήνα νηστείας να καταφέρει να επιστρέψει στις καθημερινές συνήθειες φαγητού. Του ευχηθήκαμε για το Ράμαζαν Μπάιραμ, δίνοντάς του την ευχή ακόμη πολλά χρόνια να το γιορτάζει στο τζαμί του Σουλτάνου Μουράτ.

Χρόνια πολλά σε όλους τους μουσουλμάνους φίλους του Μπάλκον3.

Γκότσε Τάρπκοβσκι