Αν επισκεφθήτε το ιστορικό κέντρο της Πόλης, σίγουρα θα βρεθείτε στον πολυσύχναστο δρόμο που οδηγεί στην είσοδο του Τοπ Καπί. Μέσα στην απίστευτη πολυκοσμία και τις ουρές, είναι πιθανό να μη δώσετε σημασία στα μικρά κιόσκια των πλανόδιων. Μερικοί πουλούν κάτι που μοιάζει με γλυφιτζούρι από μαλακή καραμέλα τυλιγμένη σε σχήμα σπιράλ πάνω στο ξυλάκι. Μπροστά τους οι πωλητές έχουν δοχεία που θυμίζουν αυτά του παγωτού – είναι γεμάτα με ένα παχύρρευστο υλικό σε διάφορα χρώματα. Στην πραγματικότητα είναι γλύκισμα που πήζει μόλις τυλίγεται στο ξυλάκι επί τόπου από το επιδέξιο χέρι του πλανόδιου. Αλλά αυτή δεν είναι μια συνηθισμένη καραμέλα.
Ονομάζεται ματζούν (macun) κι όπως λέει η ιστορία εφευρέθηκε το 1527 κατ’εντολή του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς για την ανάρρωση της μητέρας του Αϊσέ Χαφσά (γνωστή ως Βαλιντέ, δηλαδή βασιλομήτωρ). Ο σουλτάνος ήταν τόσο ευτυχής από τα θετικά αποτελέσματα που όρισε ότι τη μέρα της γιορτής του Nowruz(Εαρινή Ισημερία) το ματζούν θα μοιράζεται στους πιστούς της Πόλης. Η σύγχρονη Τουρκία μάλιστα αιτείται να συμπεριληφθεί το ματζούν στον κατάλογο άυλης κληρονομιάς της ανθρωπότητας της UNESCO. Μπορεί να είναι μεν αύλη κληρονομιά από άποψης ιστορίας και εθίμου, αλλά η γεύση του είναι πέρα ως πέρα…απτή! Για να ακριβολογούμε, η γεύση είναι πολύ δυνατή και εντελώς διαφορετική από όποια καραμέλα έχετε δοκιμάσει έως τώρα. Τόσο δυνατή που ξαφνιάζει, διότι ποτέ δε θα περιμένεις κάτι τόσο αρωματικό, γεμάτο μπαχάρια και με τη γλυκύτητα του μελιού.
Σύμφωνα με το θρύλο, αυτό το μαγικό ίαμα αποτελείται από σαράντα ένα υλικά, που μπορούν να βοηθήσουν σε σαράντα ένα νοσήματα. Οι Φραγκο-Λεβαντίνοι το ονόμασαν “BaumedeSultan” (Βάλσαμο του Σουλτάνου), τονίζοντας κατά το μάλλον τις αφροδισιακές του ιδιότητες. Περιέργως πώς, τα ετυμολογικά λεξικά εντοπίζουν την προέλευση της λέξης στα χίντι (majoon), αναφέροντας ότι στην Ινδία πρόκειται για μυοχαλαρωτικό παρασκεύασμα με ελαφρά ηρεμιστική δράση. Στηντουρκικήπάντωςηλέξησημαίνειαπλώς «πάστα». Παλαιότερα τουρκικά βιβλία φαρμακολογίας και ελληνικά βιβλία Παλατιανής μαγειρικής αναφέρουν μια σωρεία ασυνήθιστων υλικών, ορισμένα φερμένα από μακρινές χώρες: μόσχος, άμβρη, κρεμέζι, κουρκουμάς, πιπερόριζα, γαρύφαλο, κανέλα, μοσχοκάρυδο, βανίλια, ινδική καρύδα…
ΤοπαλιόΣαράισίγουραείναιένασυμβολικόμέροςγιαναδοκιμάσεικανείςτοματζούν. Όπως και στο Μισίρ Τσαρσί (Αιγυπτιακή Αγορά), περιτριγυρισμένο από τόνους μπαχαρικών και βοτάνων, θα’λεγε κανείς ότι το ματζούν βρίσκεται στο φυσικό του περιβάλλον. Πάντως (και για λόγους άγνωστους σε μένα), η πόλη Manisa (Μαγνησία) στην ενδοχώρα της Σμύρνης είναι συνδεδεμένη με την ίδια ανοιξιάτικη γιορτή και την πανυγηρική διανομή του ματζουνιού έως σήμερα. Το προϊόν συσκευάζεται σε χαρτονένια κουτάκια και με την εμπορική ονομασία “ManisaMesirMacun” μπορείτε να το βρείτε στα μεγάλα μπαχαράδικα σε όλη την Τουρκία.
Στην ελληνική η λέξη «ματζούνι» έφθασε στις μέρες μας να σημαίνει το παλιομοδίτικο γιατρικό. Στα λεξικά αναφέρεται ως «πρακτικό φάρμακο που χρησιμοποιείται ως τονωτικό», αλλά και κάθε είδους αφέψημα ή ακόμα και μαλακή παστίλια.
Αλλά για να γυρίσουμε στο καθεαυτού ματζούν…νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος να δοκιμάσετε τα αποτελέσματά του είναι μετά την επίσκεψή σας στο Τοπ Καπί. Σίγουραθαείστεεξαντλημένοικαιβέβαιαθαμπωμένοι. Θα έλεγα να το συνοδέψετε με ένα ποτηράκι δυνατού τούρκικου τσαγιού. Όπως και να’χει, το ματζούν που βοήθησε κοτζάμ Βαλιντέ, κάτι μπορεί να κάνει και για μας τους απλούς επισκέπτες στην Πόλη των Πόλεων!!
Afiyetolsun! Εις υγείαν!
Sophia Nikolaou
Loading ...
