Για μερικούς είναι η ανάγκη να ξεφύγουν για λίγο από τη γκρίζα πραγματικότητα του χειμώνα και τις αυξανόμενες δυσκολίες της καθημερινής ζωής. Για άλλους αποτελεί ευκαιρία για την επιστροφή της πνευματικότητας και της φιλανθρωπίας. Για τους Έλληνες σήμερα ο υπέρμετρος καταναλωτισμός σίγουρα έχει δώσει τη θέση του στη μεγαλύτερη ανάγκη να γιορτάσουν τη συντροφικότητα κατά τη διάρκεια των πιο δημοφιλών εορτών του χειμώνα…
Ρίξτε μια ματιά στις γιορτές μας και είστε ευπρόσδεκτοι να γιορτάσετε μαζί μας!
Πόσο διαρκούν οι εορτασμοί;
Κανείς δεν ξέρει! Σε κανέναν στην Ελλάδα δεν αρέσει μία γιορτή που διαρκεί μόνο για μια μέρα. Πρώτα απ’ όλα, η επίσημη εορταστική περίοδος ονομάζεται Δωδεκαήμερο. Οι τρεις βασικές ημέρες που εορτάζονται είναι βέβαια τα Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου), η Πρωτοχρονιά (1η Ιανουαρίου) και τα Θεοφάνεια (6η Ιανουαρίου). Οι μέρες αυτές είναι αργίες…αλλά σίγουρα τα παιδιά χαίρονται πολύ περισσότερο λόγω των δεκαπενθήμερων σχολικών διακοπών.
Υπαρχει και κάτι ακόμα: καθόλη τη διάρκεια του χειμώνα, οι πιο δημοφιλείς ονομαστικές εορτές στην Ελλάδα κυριολεκτικά συνωστίζονται στο ημερολόγιο. Η εποχή παραδοσιακά ξεκινάει με το αγιοδημητριάτικο «ξεκίνημα του χειμώνα» και του Αγ. Ανδρέου που σηματοδοτεί την αυγή του Δεκέμβρη και τις «προετοιμασίες για τις μεγάλες γιορτές»…Η ονομαστική εορτή εξακολουθεί να αποτελεί ημέρα σημαντική όσο τα γενέθλια και ίσως παραπάνω (όλοι μαντεύουν ότι γιορτάζεις, δεν τη γλιτώνεις!) και φυσικά είναι ακόμα άλλη μια αφορμή για πάρτι, συνευρέσεις και ευχές.
Το πρόβλημα με το Δωδεκαήμερο
Ένα μικρό θεματάκι δηλαδή: οι Καλλικάντζαροι μπορεί να τα κάνουν όλα λίμπα! Και να ανακατώσουν την κουζίνα σας εκεί που δε βλέπετε! Η ιστορία είναι παλιά και μας λέει να αποφεύγουμε ιδιαίτερα τα τζάκια (που φέτος είναι μάλλον πιο διαδεδομένα από τα καλοριφέρ). Η εκδίκηση καταφθάνει μόνο τα Θεοφάνεια, ημέρα αγιασμού των υδάτων. Αν πετύχετε αυτά τα μαύρα και μαλλιαρά πλασματάκια, απλώς ραντίστε τα με νερό – αντίθετα με τα Gremlins που πολλαπλασιάζονται, οι Καλλικάντζαροι εξαφανίζονται!
Κεράσματα της εποχής
Σε κάθε σπίτι θα μας κεράσουν και κάθε φούρνος και ζαχαροπλαστείο επιδεικνύουν τις δημιουργίες τους με τρόπο δελεαστικό μέχρι τελικά να ενδώσουμε. Τα γλυκά ποικίλλουν κάπως ανά περιοχή αλλά τα στάνταρ είναι διαθέσιμα σε όλη την Ελλάδα για ένα μεγάλο διάστημα γύρω από το Δωδεκαήμερο
Και τα δύο είδη Βασιλόπιτας…
«τσουρέκι»…
Και «κέικ»…
Και οι δύο απολαυστικότατες!
Πρωϊνό ξύπνημα
Και τις τρεις παραμονές των βασικών εορταστικών ημερών, τα κουδούνια χτυπούν το πρωί τα παιδιά που τραγουδούν τα κάλαντα με αντάλλαγμα ένα κέρασμα ή ένα φιλοδώρημα.
“Κάλαντα” του Νικηφόρου Λύτρα, 1872
Αν και υπάρχει τυποποιημένη εκδοχή στις πόλεις, τα κάλαντα των διαφόρων περιοχών της Ελλάδας ποικίλλουν αρκετά. Αν τα παιδιά τραγουδούν φάλτσα (που δεν αποκλείεται) ή μας έχουν ξυπνήσει νωρίς…ας προσπαθήσουμε να τα αφήσουμε να τελειώσουν το τραγούδι! Ακόμα κι αν η ποιότητα της εκτέλεσης δεν είναι όπως τη θέλουμε, τα παιδιά οπωσδήποτε θα μας ευχηθούν… «και του χρόνου»! «Χρόνια πολλά!»
Τα κάλαντα θα τα ακούσουμε και στους δρόμους, από παιδιά και ενήλικες.
New Year’s Eve Carols (standard)
Ανατολικο–δυτικό fusion
Η Πρωτοχρονιά είναι η μόνη μη-θρησκευτική γιορτή του Δωδεκαημέρου, αλλά κοινωνικά και πολιτισμικά είναι η πιο σημαντική.
Όσο για τα Χριστούγεννα, η Γέννηση του Χριστού αποτελεί μια σημαντική πνευματική γιορτή χαράς και ειρήνης, αλλά όχι τη σημαντικότερη του χρόνου, ειδικά για το ορθόδοξο δόγμα (αυτή είναι η Ανάσταση). Ακόμα και οι πιο πιστοί συνήθως δε θα πάνε στη χριστουγεννιάτικη λειτουργία (αντίθετα με τα δυτικά χριστιανικά δόγματα), η οποία δε λαμβάνει χώρα το βράδι, αλλά στις 5 το πρωί. Και βέβαια την ημέρα των Χριστουγέννων δεν ανταλλάσσονται δώρα.
Είναι όμως προφανές ένα πολιτισμικό μίγμα που επικρατεί στις γιορτές, όπως ίσως είναι και αναμενόμενο. Τραγούδια όπως το “Jingle Bells”, τα έλκηθρα με ταράνδους, η γεμιστή γαλοπούλα, οι μεγάλες φάτνες στις κεντρικές πλατείες και τα “χριστουγεννιάτικα χωριά» με το ζεστό κρασί και τα παγοδρόμια…είναι δάνεια από βορειοδυτικούς λαούς που γιορτάζουν τα Χριστούγεννα ως τη σημαντικότερη γιορτή του χρόνου. Τέτοια στοιχεία βλέπουμε παντού στην Ελλάδα και έχουμε εξοικειωθεί πλήρως.
Ενίοτε, μπορούμε και να τα προσαρμόζουμε στα δικά μας, με λίγο χιούμορ και διάθεση κεφιού Greek style…
Αλήθεια είναι ότι η προ-επαναστατική διασπορά του Ελληνισμού είχε εξοικειωθεί για μεγάλο διάστημα από τη δυτική κουλτούρα. Η υιοθέτηση δυτικών χριστουγεννιάτικων εθίμων συνεχίστηκε στο νέο ελληνικό κράτος με τον ερχομό του Όθωνα και των Βαυαρών κυβερνητών που τον περιστοίχισαν. Περίπου έναν αιώνα μετά (1924) το «παλαιό» (Ιουλιανό) ημερολόγιο αντικαταστάθηκε από το «νέο» (Γρηγοριανό). Συνεπώς, όλες οι θρησκευτικές γιορτές εκτός του Πάσχα γιορτάζονται 13 μέρες νωρίτερα και τα Χριστούγεννα δεν πέφτουν πλέον στις 7 Ιανουαρίου.
Όμως αρκετές χώρες διατηρούν το παλιό ημερολόγιο, όπως οι σλάβοι γείτονές μας στο Βορρά. Ας τους ενημερώσουμε ότι μπορούν να γιορτάσουν δύο φορές στην Ελλάδα (και για σαράντα μέρες και νύχτες, όπως λέει και η παράδοση!). Υπάρχει και το επιπλέον bonus της γιορτής του Αη-Γιαννιού για όλους όσους ονομάζονται έτσι (ή ό,τι αντίστοιχο σε όλες τις χώρες). Δικαιούνται όλοι μία ευχή και γιατί όχι ένα δώρο – αλλά και μια πρόσκληση σε πάρτι δεν είναι καθόλου απίθανη, δεδομένης της μεγάλης διάδοσης του ονόματος στην Ελλάδα…
Μερικές ακόμα ελληνικές ιδιαιτερότητες
Το χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίζεται παντού, αλλά συχνά θα δούμε και τα πιο παραδοσιακά στολισμένα κλαδιά αειθαλών δέντρων και θάμνων (μεσόγειες και ορεινές περιοχές) και τα καραβάκια (παράκτιες περιοχές και νησιά), που καμιά φορά συνοδεύουν ακόμα και τα κάλαντα.
Δεν υπάρχει Santa Claus ακριβώς…υπάρχει όμως ο Αη Βασίλης! Ο οποίος έρχεται από την Καισάρεια (την πόλη στη σημερινή Τουρκία, γνωστή για την απουσία ταράνδων) κι εμείς θέλουμε να πιστεύουμε ότι μοιράζει δώρα σε μεγάλους και μικρούς, είτε είναι καλοί είτε όχι! Η παράδοση απαιτεί την ανταλλαγή δώρων την Πρωτοχρονιά.
Όσο για τον ίδιο τον Βασίλειο το Μέγα, απεικονίζεται όπως συνηθίζεται στη βυζαντινή αγιογραφία, αλλά πιο διαδεομένη στις γιορτές είναι η μορφή του αμερικάνικου Santa.
Και φυσικά η 1η Ιανουαρίου είναι η πιο αδικημένη ονομαστική εορτή για τους Βασίληδες και τις Βασιλικές, που αναγκαστικά παίρνουν μόνο ένα δώρο αντί για δύο!
Και τι γίνεται με αυτή την πολυδιαφημισμένη αλλαγή του χρόνου; Πλέον οι δήμοι διοργανώνουν συναυλίες με διάφορους αστέρες και τα πυροτεχνήματα έχουν γίνει θεσμός. Έως σχετικά πρόσφατα όλα αυτά ήταν άγνωστα. Ο κόσμος πάντως εξακολουθεί να μαζεύεται στα σπίτια για την αλλαγή του χρόνου, και ενδεχομένως να συνεχίζει για τέτοιου (ή άλλου) τύπου διασκέδαση. Άλλοι επιλέγουν τον πιο…πατροπαράδοτο Black Jack και τη χαρτοπαιξία μέχρι πρωίας. Θα κερδίσουν όπωσδήποτε (λεφτά ή αγάπη!).
Αν καταφέρουμε να γλιτώσουμε το πολύ πιθανό hangover, ίσως θυμηθούμε ότι (μία φορά κι έναν καιρό) για γούρι έσπαγαν τον καρπό του ροδιού στην είσοδο των σπιτιών.Ακόμα και σήμερα το ρόδι αποτελεί το φρούτο που περισσότερο συμβολίζει την Πρωτοχρονιά, σύμβολο της αφθονίας και της υπόσχεσης για την αναγέννηση της φύσης.
Ξένος = φιλοξενούμενος
Η ατραξιόν στο πρωτοχρονιάτικο τραπέζι είναι το γλυκό: η Βασιλόπιτα (με το φλουρί!). Υπάρχει ένα έθιμο να κόβει κάθε σπίτι ένα κομμάτι για τον «ξένο», συνώνυμο του «φιλοξενούμενου» στην καθομιλουμένη. Είναι ταυτόχρονα ευκαιρία ανταμώματος με όσους φίλους και γνωστούς μας που βρίσκονται στο εξωτερικό…ας τους καλέσουμε για το κομμάτι που δικαιούνται!
Το κόψιμο της βασιλόπιτας είναι τελικά μεγάλη υπόθεση, ακόμα και ειδική διοργάνωση μικρής γιορτής στον εργασιακό χώρο ή στα γραφεία ενώσεων και οργανισμών. Το φλουρί αντιστοιχεί σε ένα δωράκι, συνήθως στο «γούρι της χρονιάς».
Παγωμένη βουτιά
Στις 6 Ιανουαρίου τα νερά τείνουν προς το παγωμένο. Ο Ιορδάνης ποταμός (τόπος της πρώτης βάπτισης) πέφτει μακριά. Τα μαγαζιά είναι κλειστά και τίποτα το ιδιαίτερο δε διοργανώνεται στα σπίτια. Για τους πιστούς αλλά και τους εκδρομικούς τύπους, η παρακολούθηση του αγιασμού των υδάτων και του…βουτήγματος των θαρραλέων γίνεται σε διάφορα μέρη με αρκετό ενδιαφέρον (παραθαλάσσια, σε λίμνες, ποτάμια, ακόμα και σε λιμνούλες στα πάρκα ή στην παλιά δεξαμενή των Αθηνών).
Theofania in Pireas
Εναλλακτικά, για όσους κρυώνουν αλλά θέλουν να μάθουν τι έγινε και που, πως έγινε και ποιος έπιασε τελικά το σταυρό…το γεγονός μεταδίδεται από όλη την Ελλάδα ζωντανά στην τηλεόραση και γίνεται αφορμή για σούσουρο ειδικά σε ό,τι αφορά τις συμμετέχουσες διασημότητες…
Και ναι, δε μπορούμε να παραλείψουμε τις ουκ ολίγες ονομαστικές εορτές της ημέρας…Φώτης και Φωτεινή, Ουρανία και Ιορδάνης, Θεοφάνης και Θεοφανώ…και οι εορτασμοί συνεχίζονται…! Το λέει και η ίδια η ευχή της εποχής:
Καλές Γιορτές!!
Sophia Nikolaou
Loading ...
