Οι έμποροι πηγαινοέρχονται στους δρόμους μεταξύ της πόλης των Σκοπίων και της Ισταμπούλ για αιώνες. Κράτη κι αυτοκρατορίες άλλαξαν, αλλά οι ισχυροί εμπορικοί δεσμοί επιβίωσαν. Σήμερα πολλά προϊόντα που πωλούνται στα καταστήματα των Σκοπίων προέρχονται από τη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας. Για τους οπαδούς των στατιστικών στοιχείων, η Τουρκία είναι μία από τις 10 μεγαλύτερες χώρες-εξαγωγούς προς τη Δημοκρατία της Μακεδονίας, με προϊόντα αξίας άνω του ενός δις δολαρίων κατά τα τελευταία τρία χρόνια.
Ένα εμπορικό ταξίδι στην Πόλη σημαίνει είσοδος στον εμπορικό κόσμο του Βοσπόρου. Δεν πρόκειται απλώς για αγορές προϊόντων, αλλά για μαζικές συναλλαγές με τις οποίες κερδίζουν τη ζωή τους χιλιάδες οικογένειες πολιτών της Δημοκρατίας της Μακεδονίας και εκατομμύρια άλλοι. Είναι ένας κόσμος όπου ακόμα και η πόρτα του μικρότερου μαγαζιού γράφει «είσοδος» στα τουρκικά, τα ρωσικά και τα αραβικά, που επίσης σημαίνει ότι βρίσκεσαι σε σταυροδρόμι πολιτισμών.
Που βρίσκεται η εμπορική περιοχή της Πόλης; Παντού. Δεν υπάρχει μόνο μια τοποθεσία και συνήθως θα τις συναντήσουμε μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα από τα πλήθη των τουριστών. Ενώ οι τουρίστες πετυχαίνουν την καλύτερη φωτογραφία, οι έμποροι πετυχαίνουν την καλύτερη συναλλαγή στον παρακάτω δρόμο. Αυτός ο κόσμος δεν έχει αλλάξει πολύ από το Μεσαίωνα, ακόμα και πριν την Οθωμανική εποχή. Υπάρχει ένα μεγάλο σύμπλεγμα από πολλά παζάρια όπου οι δρόμοι είναι στρωμένοι με καινούργιες πλάκες και οι προσόψεις των κτιρίων είναι αλλαγμένες, τα προϊόντα που προσφέρονται επίσης αλλάζουν, αλλά η ουσία παραμένει. Αυτός ο κόσμος διαθέτει σουρεαλιστικούς τύπους ανθρώπων που επιβίωσαν δια μέσου των αιώνων, ανθρώπους για τους οποίους ακούμε μόνο στα παραμύθια.
Στον κόσμο των αχθοφόρων και των λευκών τσαντών
Ας πάρουμε για παράδειγμα τους αχθοφόρους (χαμάληδες). Ακούραστα σπρώχνουν τα καροτσάκια τους στις ανηφόρες και κατηφόρες των απότομων δρόμων. Κινούνται γρηγορότερα από το μέσο πεζό ακόμα κι αν κουβαλούν φορτίο εκατό κιλών. Βρίσκονται παντού και πάντα έχουν προτεραιότητα στην κίνηση των δρόμων. Δεν υπάρχει καθιερωμένη αμοιβή, οπότε όλοι παζαρεύουν ανάλογα με την ποσότητα του εμπορεύματος και τον προορισμό της παράδοσης. Αν κρίνει κανείς από το πόσοι είναι και πόσο απασχολημένοι είναι, φαίνεται ότι πάντα θα υπάρχει δουλειά για έναν αχθοφόρο στην Πόλη.
Οι μαθητευόμενοι είναι επίσης ενδιαφέροντες τύποι. Αγόρια, μερικά σε ηλικία 10 ετών, βρίσκονται πάντα κάπου κοντά για να βοηθήσουν όπου χρειάζεται. Φτιάχνουν και πηγαίνουν το τσάι και τον καφέ, αγοράζουν φαΐ, μεταφέρουν ακόμα και μηνύματα στους γείτονες (δεν έχει διαφορά εάν έχεις κινητό τηλέφωνο εδώ).
Οι καταστηματάρχες της Πόλης προσφέρουν τσάι, καφέ ή νερό σε κάθε πελάτη που φαίνεται κουρασμένος από την αναζήτηση προϊόντων, ακόμα κι όταν γνωρίζουν ότι δε θα αγοράσεις κάτι από αυτούς. Αλλά ένας καλός οικοδεσπότης συνήθως επιβραβεύεται από τον πελάτη.
Όπως σε κάθε παζάρι, υπάρχουν ειδικοί κανόνες συμπεριφοράς, που μπορούν να προβληματίσουν τον τυχαίο περαστικό. Για παράδειγμα, ο καθένας έχει το δικαίωμα να μπλοκάρει το δρόμο με το αυτοκίνητο, το βανάκι ή το φορτηγό του κατά την παράδοση των προϊόντων. Αυτοί που ακολουθούν σβήνουν τη μηχανή και περιμένουν στην ουρά ήσυχα μέχρι να ολοκληρωθεί η παράδοση. Κανείς δεν παραπονιέται και δεν κορνάρει. Θεωρείται ανάγωγο. Δεν έχουν το δικαίωμα να κριτικάρουν εφόσον κι αυτοί κάνουν το ίδιο. Επίσης, ποτέ ένα όχημα δεν παραμένει περισσότερη ώρα από ό,τι χρειάζεται. Δεν υπάρχει τσάι, καφές ή ψιλοκουβεντούλα, απλώς ξεφορτώνουν το όχημα όσο πιο γρήγορα γίνεται και φεύγουν. Κάποιος άλλος ασχολείται με τα σχετικά δελτία. Ο μοναδικός κανόνας σε αυτή την περίπτωση είναι να αφήσεις αρκετό χώρο για να περνάνε οι πεζοί και οι αχθοφόροι. Οι αχθοφόροι είναι η ραχοκοκαλιά της αγοράς και δεν πρέπει να καθυστερήσουν.
Υπάρχουν πολλά άλλα πράγματα που κάνουν αυτόν τον κόσμο μοντέρνο και μεσαιωνικό ταυτόχρονα. Τα μαγαζιά είναι πολύ μικρά και φορτωμένα με αγαθά ακόμα κι αν πρόκειται για χονδρεμπόριο. Ακόμα κι αν υπάρχει έλλειψη χώρου κι αν μοιάζουν σαν ταύρος σε υαλοπωλείο, οι έμποροι με δεξιοτεχνία καταφέρνουν να δείχνουν στους πελάτες ό,τι αυτοί ζητήσουν να δουν. Περηφανεύονται για την κερδοφορία της επιχείρησής τους και παραπονιούνται ότι γέρασαν πολύ γρήγορα διότι δουλεύουν κάθε μέρα από νωρίς το πρωί έως αργά το βράδι.
– Έχουμε χρήματα, αλλά ποτέ δε βρίσκουμε το χρόνο για να τα ξοδέψουμε, λέει ένας καταστηματάρχης 52 ετών.
Υπάρχουν εκατοντάδες μάρκες ρούχων, κυρίως ντόπιας παραγωγής, κι έτσι όλοι διαλέγουν ανάλογα με το γούστο τους και το γούστο των πελατών τους. Τα προϊόντα συσκευάζονται σε μεγάλες λευκές τσάντες οι οποίες δεξιοτεχνικά κλείνονται με μονωτική ταινία, κι έτσι δεν υπάρχει κίνδυνος να ανοίξουν κατά τη διάρκεια της μεταφοράς. Υπάρχουν πολλά ανέκδοτα στην Πόλη σχετικά με τη χρήση μονωτικής ταινίας που λένε ότι ξεπερνά σε μήκος όλους τους δρόμους μαζί.
Τα συσκευασμένα προϊόντα πηγαίνουν σε ένα κέντρο διανομής. Από αυτό το μέρος διανέμονται στη Δημοκρατία της Μακεδονίας, στη Ρωσία, στην Αλγερία, στις χώρες των πελατών. Παρόμοια όπως και στο Μεσαίωνα, όπως και στην Οθωμανική εποχή ή τη σύγχρονη εποχή των τελευταίων εκατό ετών.
Goce Trpkovski
Loading ...
